آسم در ورزش و کوهنوردی:

آسم در ورزش و کوهنوردی:

تالیف:دکتر حمید مساعدیان
عضو کمیسیون پزشکی اتحادیه جهانی کوهنوردی

انجمن پزشکی کوهستان ایران: آسم انسداد متغیر و برگشت‌پذیر راه‌های هوایی است که با التهاب و افزایش واکنش راه‌های هوایی در مقابل محرک‌ها همراه می‌شود. یکی از چهره‌های بالینی این بیماری، آسم ایجاد شده به‌دنبال فعالیت فیزیکی و ورزش می‌باشد. 
 

شرح بیماری : 

   کلمه آسم ( Asthma ) اصطلاحی است که برای توصیف بیماری ای به کار می رود که مشخصه آن، حملاتی از تنگی نفس است که به علت باریک شدن متناوب مجاری هوایی یا لوله های برونش ( در ریه ها) ایجاد می شود. عوامل و فاکتورهای مختلفی در ایجاد آسم دخالت دارند. همچنین این عوامل از فردی به فرد دیگر متفاوت می باشد . . . . . 

   بهترین تعریفی که برای آسم می توان بیان نمود، آن است که آسم، وضعیتی است که مجاری هوایی ریه ها ملتهب شده و بنابراین به عوامل خاصی بسیار ضعیف می شوند ( عوامل شروع کننده حملات آسم ). آین عوامل باعث می شوند که مجاری هوایی تنگ شده و عبور جریان هوا از آن داخل آن کاهش پیدا نماید و سبب تنگی نفس یا خس خس سینه شود. 

   بنابر این آسم فقط یک بیماری مشخص نیست بلکه دارای چندین الگوی مختلف می باشد. آسم دارای شدتهای مختلف، عوامل شروع کننده متفاوت و نتایج درمانی گوناگونی در افراد مختلف می باشد. به همین دلیل، درمانی که ممکن است برای یک بیمار دچار آسم خوب باشد ممکن است برای بیمار دیگر، نامناسب باشد. 

این‌ بیماری‌ در تمام‌ سنین‌ می‌تواند وجود داشته‌ باشد اما 50% از موارد، کودکان‌ زیر 10 سال‌ هستند. آسم‌ بیشتر در پسران‌ رخ‌ می‌دهد تا دختران‌، اما در آسمی‌ که‌ در سنین‌ بزرگسالی‌ آغاز می‌شود زنان‌ سهم‌ بیشتری‌ را به‌ خود اختصاص‌ می‌دهند.

علایم‌ شایع‌

• احساس‌ فشردگی‌ در قفسه‌ سینه‌ و تنگی‌ نفس‌
• خس‌ خس‌ سینه‌ به‌ هنگام‌ بازدم‌
• سرفه‌، خصوصاً در شب‌، معمولاً همراه‌ با خلط‌ غلیظ‌، شفاف‌ و زرد
• تنفس‌ سریع‌ و سطحی‌ که‌ به‌ هنگام‌ نشستن‌ بهتر می‌شود.
• مشکل‌ در تنفس‌
• انقباض‌ عضلات‌ گردن‌ علایم‌ شدید حمله‌ حاد:
• آبی‌ شدن‌ پوست‌
• خستگی‌ زیاد
• تنفس‌ صدادار شبیه‌ خرخر
• ناتوانی‌ در صبحت‌ کردن‌
• تغییرات‌ ذهنی‌ و روانی‌، از جمله‌ بی‌قراری‌ یا گیجی‌

 عوامل تحریک کننده اصلی در بروز آسم 

   در یک فرد حساس، هر یک از عوامل برانگیزاننده ( تحریک کننده ) می توانند باعث بروز حملات آسم شوند. هر فردی به زودی خواهد فهمید که چه عاملی باعث شروع حملات آسمش می گردد.

• تمرینات ورزشی – بازی و فعالیت ورزشی به خصوص در کودکان می تواند باعث بروز حملات آسم گردد. گرچه مشکل ایجاد تنگی نفس در هنگام فعالیت ورزشی، اغلب به علت ورزیده نبودن و تازه کار بودن شخص در ورزش اتفاق می افتد تا به علت بیماری آسم.

 مواد حساسیت زا ( آلرژن ها ) – گرده گیاهان از عوامل تحریک کننده شناخته شده هستند. اما حیواناتی مثل گربه و اسب نیز می توانند باعث بروز حملات آسم شوند. مواجه شدن طولانی مدت با مواد حساسیت زا می تواند باعث بروز علایم پایداری شود و ممکن است اهمیت وجود حیوانات در خانه نادیده گرفته شود.  
 

دود، بوی عطر و گرد و غبار – دود سیگار برای بسیاری از بیماران می تواند باعث بروز حملات آسم شود. همچنین محیط هایی که دارای گرد و غبار زیاد هستند و نیز بوهای خاص مثل بوی عطر نیز در افراد حساس باعث حملات آسم می گردد. بهترین درمان درچنین مواردی، خودداری از برخورد با چنین عواملی می باشد.  

• سرماخوردگی و عفونت های ویروسی _ عفونت های ویروسی شایع ترین عامل برانگیزاننده آسم در تمام سنین می باشند. داروهای آنتی بیوتیک فقط در درمان عفونت های باکتریایی مؤثر هستند که آنها نیز به ندرت باعث بروز حملات آسم می شوند. آنتی بیوتیک ها هیچ اثری بر روی ویروس ها ندارند و در نتیجه در درمان آسم نیز هیچ نقشی ندارند.

 
 هیجانات و استرس – کودکان اغلب در هنگام جشن تولد دچار خس خس سینه می شوند، زیرا ترکیبی از هیجانات و فعالیت بدنی باعث تشدید آسم آنها می شود. هیجانات، شادی، غم و غصه و استرس همگی می توانند به عنوان عوامل برانگیزانده آسم مطرح شوند. در موارد زیادی دیده شده است که بیماران مبتلا به آسم در مراسم تشییع جنازه خویشاوندانشان دچار حملات آسم شده اند.

 

آب و هوا و آلودگی هوا _ بسیاری از مبتلایان به آسم این عقیده را دارند که در آب و هوای خاصی، وضعیت آنها بهتر و در آب و هوای دیگری، وضعیت بیماری شان بدتر می شود. بعضی از بیماران آب و هوای سرد  و مرطوب را ترجیح می دهند و بعضی دیگر، آب و هوای گرم و خشک را می پسندند. هنوز از نظر علمی اثبات نشده است که چه نوع آب و هوایی مناسب این افراد می باشد و ای بستگی به خود شما دارد که با توجه به عادت و وضعیتتان، آب و هوای دلخواه خود را انتخاب نمایید. آلودگی هوا نیز در تشدید حملات آسم نقش مهمی دارد ( به خصوص در بیماران دچار آسم شدید ).

علل‌

التهاب‌ و اسپاسم‌ ناشی‌ از آن‌ در مجاری‌ هوایی‌

( نایژه ها و نایژک ها) ، و به‌ دنبال‌ آن‌ ورم

‌ مجاری‌ هوایی‌ و غلیظ‌ شدن‌ ترشحات‌ ریه

(خلط‌). این‌ امر باعث‌ کاهش‌ یا بسته‌ شدن‌ راه

‌ عبور هوا به‌ ریه‌ها می‌شود. عواملی‌ که‌

می‌توانند این‌ تغییرات‌ را ایجاد کنند عبارتند از:  
 

• مواد آلرژی‌زا مثل‌ گرده‌ گیاهان‌، گرد و غبار، شوره‌ بدن‌ حیوانات‌، کپک‌ها یا بعضی‌ از غذاها
• عفونت‌های‌ ریوی‌ مثل‌ برونشیت
• قرار گرفتن‌ در معرض‌ موادشیمیایی‌ یا سایر مواد، در قالب‌ مواجهه‌ شغلی‌
• وراثت و ژنتیک
• سیگار کشیدن مادر در هنگام حاملگی
• در معرض دود سیگار قرار گرفتن کودکانی که والدین سیگاری دارند
• مواد حساسیت زا ( آلرژن ها )
• سرماخوردگی و عفونت ویروسی
• مواجهه با مواد حساسیت زا در محل کار ( آسم شغلی )

عوامل‌ افزایش‌ دهنده‌ خطر

• وجود سایر بیماری‌های‌ آلرژیک‌، مثل‌ اگزما یا تب یونجه
• سابقه‌ خانوادگی‌ آسم‌ یا آلرژی‌های‌ دیگر
• قرار گرفتن‌ در معرض‌ آلاینده‌های‌ خطر
• سیگار کشیدن‌
• مصرف‌ بعضی‌ از داروها مثل‌ آسپیرین
• استرس های‌ مختلف‌ (عفونت‌های‌ ویروسی‌، ورزش‌، ناراحتی‌ عاطفی‌، بوهای‌ زیانبار، و دود تنباکو )

پیشگیری‌

• از مواد آلرژی‌زای‌ شناخته‌ شده‌ و آلاینده‌های‌ هوا دوری‌ کنید.
• داروهایی‌ که‌ به‌ منظور پیشگیری‌ از بروز حملات‌ آسم‌ تجویز می‌شوند را به‌ طور منظم‌ مصرف‌ کنید؛ توجه‌ داشته‌ باشید که‌ حتی‌ اگر احساس‌ می‌کنید مشکلی‌ ندارید، مصرف‌ داروها را قطع‌ نکنید.
• از مصرف‌ آسپیرین خودداری‌ کنید.
• به‌ دنبال‌ عوامل‌ آغازکننده‌ حمله‌ آسم‌ بگردید و از آنها دوری‌ کنید.
• نرمش‌های‌ آسوده‌سازی‌ و شل‌کننده‌ عضلات‌، و نیز حرکات‌ کمک‌کننده‌ به‌ تخلیه‌ ترشحات‌ تنفسی‌ را انجام‌ دهید.

عواقب‌ مورد انتظار

• علایم‌ را می‌توان‌ با درمان‌ و پایبندی‌ جدی‌ به‌ اقدامات‌ پیشگیرانه‌ کنترل‌ نمود.
• نیمی‌ از کودکان‌ آسمی‌ نهایتاً خوب‌ خواهند شد.
• در صورتی‌ که‌ درمان‌ انجام‌ نشود، حملات‌ شدید ممکن‌ است‌ مرگبار باشند.

عوارض‌ احتمالی‌

• نارسایی‌ تنفسی‌
• پنوموتوراکس (وارد شدن‌ هوا به‌ فضای‌ اطراف‌ ریه‌ها)
• عفونت‌ ریه و مشکلات‌ مزمن‌ ریوی‌ در اثر حملات‌ مکرر آسم‌

داروها

• اکسپکتورانت برای‌ رقیق‌ کردن‌ خلط‌
• گشادکننده‌ نایژه برای‌ بازکردن‌ مجاری‌ هوایی‌
• داروی‌ کورتیزونی‌ داخل‌ رگی‌ (تنها برای‌ موارد اورژانس‌) برای‌ کم‌ کردن‌ واکنش‌ آلرژی‌ بدن‌
• استنشاق‌ داروی‌ کورتیزونی‌ با دستگاه‌ ریزقطره‌ ساز. این‌ شکل‌ از مصرف‌ داروهای‌ کورتیزونی‌ عوارض‌ جانبی‌ کمتری‌ نسبت‌ به‌ نوع‌ خوراکی‌ دارد.
• آنتی هیستامین (کرومولین‌ سدیم‌ یا ندوکرومیل‌) به‌ صورت‌ استنشاقی‌ با دستگاه‌ ریزه‌ قطره‌ساز. این‌ نوع‌ دارو جهت‌ پیشگیری‌ به‌ کار می‌رود.

 

شدت بیماری برای شروع درمان
	خفیف متناوب	خفیف مداوم	متوسط مداوم	شدید مداوم
تکرار حملات بیماری	دو حمله و یا کمتر در هفته	بیش از دو حمله در هفته	علائم روزانه	علائم مداوم
تکرار حملات شبانه	دو حمله و یا کمتر در ماه	بیش از دو حمله در ماه	بیش از یک حمله در هفته	مکرر
عملکرد ریه	کمتر و یا مساوی 80 % قابل قبول	کمتر و یا مساوی 80 % قابل قبول	بین 60 تا 80 % قابل قبول	کمتر و یا مساوی 60 % قابل قبول
تغییرات فلوی ریه	کمتر از 20%	بین 20 تا 30 %	بیش از 30 %	بیش از 30 %

   تقسیم بندی شدت بیماری آسم 
   

شدت بیماری	کنترل دراز مدت
خفیف متناوب	نیاز نیست.
خفیف مداوم	با یک داروی ضد التهاب
متوسط مداوم	کورتیکوستروئید استنشاقی و در صورت نیاز برونکودیلاتور طویل الاثر
شدید مداوم	درمان چند دارویی  طولانی و در صورت نیاز کورتیکوستروئید خوراکی

   درمان بیماران آسماتیک با شدت های متفاوت 

آسم ناشی از ورزش

آسم ناشی از ورزش یکی از شایع‌ترین مشکلات طبی در ورزشکاران است و بسیاری از ورزشکاران حرفه‌ای موفق، مبتلا به آسم یا آسم ورزشی بوده‌اند و مطالعات نشان داده نسبت موفقیت آنها کمتر از افراد غیرمبتلا نمی‌باشد. از طرف دیگر درصد قابل توجهی از ورزشکاران بدون هیچگونه سابقه‌ای از بیماری آسم، در حین فعالیت ورزشی دچار علائم تنفسی شبیه به بیماران آسمی می‌گردند. از آنجا که این اختلال منحصر به مبتلایان آسم نیست و در قسمتی از افراد طبیعی هم مشاهده می‌گردد، بسیاری از پزشکان استفاده از واژه برونکواسپاسم ناشی از ورزش را مناسب‌تر می‌دانند.به‌طور کلی از لحاظ بالینی در 90-50% بیماران مبتلا به آسم، آسم ورزشی دیده می‌شود. ازطرف دیگر 10 تا 20 درصد بیمارانی که آسم ورزشی ثابت شده داشته‌اند، هیچ‌گونه سابقه‌ای از بیماری آسم نمی‌دهند. این شیوع درجمعیت عادی کمتر از افراد ورزشکار می‌باشد. شیوع آسم ورزشی در سایر بیماری‌های آلرژیک بیش از جمعیت عادی می‌باشد.

چرا ورزش باعث ظهور حمله آسم می شود ؟ 

در افراد مبتلا ، راههای هوایی نسبت به تغییرات ناگهانی درجه حرارت و رطوبت هوا و بویژه در مقابل آب و هوای سرد و خشک حساس هستند . در حالت طبیعی به هنگام تنفس ، هوا از بینی عبور می کند که باعث افزایش رطوبت و حرارت هوا  می شود . در هنگام فعالیت سنگین افراد بیشتر از طریق دهان نفس می کشند و در نتیجه هوای خشک به راههای هوایی تحتانی می رسد . هوایی که از بینی عبور می کند ، حدود        ٩٠-٨٠% رطوبت دارد ، حال آنکه هوایی که مستقیما" از طریق دهان به  ریه ها می رسد تنها دارای رطوبت نسبی%70 -60 %است . به علاوه بینی با حذف   مواد آلوده کننده نظیر گرده گیاهان و گرد و غبار در پیشگیری از حمله آسم مؤثر است .

عوامل مؤثر دیگر در بروز این بیماری کنترل مناسب آسم، عوامل محیطی مانند آب و هوای سرد، رطوبت کم و استنشاق هوای خشک، ذرات معلق و آلاینده‌های هوا (از جمله SO₂،NO₂ و ازون) می‌باشد. همچنین عوامل روحی مانند خستگی، بیش‌تمرینی (Overtraining) و استرس‌های هیجانی نیز زمینه‌ساز بروز بیماری می‌شود. از فاکتورهای دخیل دیگر نوع ورزش، شدت و مدت ورزش می‌باشد. ورزش‌های هوازی مستمر و طولانی که نیازمند تنفس عمیق و سریع هستند، مانند دو و میدانی، اسکی، صحرانوردی و دوچرخه‌سواری جزو ورزش‌های ایجادکننده برونکواسپاسم می‌باشند و فعالیت‌های بی‌هوازی متناوب کمتر باعث ایجاد حملات می‌گردند. همچنین هر چه شدت و مدت ورزش بیشتر باشد، برونکواسپاسم حاصله نیز وخیم‌تر خواهد بود.

پیشگیری از آسم ناشی از ورزش شامل دوبخش غیردارویی و دارویی می‌باشد.

پیشگیری غیردارویی

• اجتناب از انجام ورزش، در صورت وجود نشانه‌ها قبل از شروع فعالیت ورزشی
• انتخاب ورزش مناسب با کمترین احتمال ظهور حملات آسم.
• اصلاح برنامه ورزشی تغییر در نوع، شدت و مدت ورزش
• گرم کردن به میزان کافی و القاء دوره مقاومت چند دقیقه قبل از شروع فعالیت ورزشی
• سعی به تنفس با بینی
• پرهیز از فعالیت ورزشی در شرایط جوی نامتعادل (مانند هوای کمتر از10 درجة سانتی‌گراد و با رطوبت کم) و در هنگام آلودگی هوا و وجود مواد محرک وآلرژن
• پرهیز از فعالیت ورزشی در زمان ابتلا به عفونت‌های تنفسی و کنترل مشکلات همراه نظیر رینیت آلرژیک
• پرهیز از موادغذایی خاص (میگو، کرفس، بادام زمینی، سفیده تخم‌مرغ، بادام، موز و...
• استفاده از تجهیزات ورزشی مناسب مانند ماسک مخصوص

 پیشگیری دارویی

پیشگیری دارویی با استفاده از داروهای استنشاقی پیش از انجام فعالیت ورزشی صورت می‌پذیرد. برای این منظور بهترین داروها داروهای بتاآگونیست می‌باشد متناسب با مدت ورزش و فاصله باقی‌مانده تا شروع ورزش از داروهای طویل‌الاثر و یا سریع‌الاثر استفاده می‌شود. این داروها هم در درمان و هم جهت پیشگیری مؤثر هستند. از مزایای این داروها استفاده استنشاقی آنها است و استفاده خوراکی از آنها در فعالیت‌های حرفه‌ای ممنوع است.

داروهای سریع‌الاثر و کوتاه‌اثر مانند سالبوتامول را می‌توان 15 دقیقه قبل از شروع فعالیت ورزشی استفاده نمود و در صورت بروز علائم نیز قابل ‌استفاده می‌باشند. این داروها برای فعالیت‌های ورزشی به مدت حدود دو ساعت اثر پیشگیرانه دارند، دسته دیگر داروها، داروهای سریع‌الاثر و طویل‌الاثر مانند سالمترول هستند. مدت اثر این دارو 12-10 ساعت می‌باشد. بنابراین در کسانی که زمان شروع فعالیت ورزشی آنان قابل‌پیش‌بینی نمی‌باشد و یا فعالیت ورزشی مداوم به مدت چند ساعت دارند، توصیه می‌شود. این داروها در کودکانی که در فعالیت‌های روزانه خصوصاً در مدرسه فعالیت بدنی مداوم و نسبتاً طولانی دارند و همچنین ورزشکاران شرکت‌کننده در ورزش‌های استقامتی، کاندیداهای خوبی برای دریافت این دارو می‌باشند. داروهای دیراثر و طویل‌الاثر مانند فورمترول بیشتر در ورزشکاران آسمی و کودکان مبتلا به آسم کاربرد داشته و باعث بهبود کیفیت زندگی و فعالیت‌های ورزشی فرد می‌شود.از داروهای مؤثر دیگر در پیشگیری از EIA کرومولین سدیم و ندوکرومیل (Nedocromil) می‌باشند که به صورت استنشاقی مصرف می‌شوند. این داروها بیشتر در افرادی توصیه می‌گردند که درحالت عادی علامتی از بیماری آسم ندارند.

در صورت رعایت اصول پیشگیری دارویی وغیردارویی و استفاده از ورزش مناسب، موفقیت پیشگیری از آسم حین ورزش 90% می‌باشد. در صورت عدم موفقیت دراین زمینه، باید دوز داروی مصرفی تعدیل شده و یا تشخیص آسم مجدداً مورد ارزیابی قرار گیرد.

بعضی از ورزش‌ها خطر بالاتری برای ایجاد علائم بیماری ایجاد می‌نمایند و بر این مبنا ورزش‌ها به دو دسته تقسیم می‌شوند:

ورزش‌های آسموژنیک : این ورزش‌ها شامل دوی استقامت، دوچرخه‌سواری، بسکتبال، فوتبال آمریکایی، راگبی، هاکی روی یخ، اسکیت روی یخ و اسکی می‌باشند.

ورزش‌هایی که با خطر کمتر بروز آسم همراه هستند شامل شنا، شیرجه، دوی سرعت، بوکس، کاراته، تنیس، هندبال، راکت بال، ژیمناستیک، گلف، فوتبال، بیس‌بال، کشتی و واترپلو می‌باشند.

ورزش‌های آبی عموماً کمتر آسموژنیک هستند که شاید علت آن استنشاق هوای مرطوب باشد که باعث تحریک کمتر مجاری هوایی فرد مستعد می‌شود. با اینحال کلر استخرها ممکن است به شکل یک محرک شیمیایی برای ایجاد برونکو اسپاسم در افراد حساس عمل کند، هر چند که میزان کلرین استخر در محدوده استاندارد بی‌خطر برای شنای تفریحی باشد.

 کاهش فعالیت فیزیکی در بیماران آسمی (خصوصاً کودکان) شاخص مهم در پیش‌بینی سیر وخامت بیماری می‌باشد. از طرف دیگر غلبه بر علائم آسم حین ورزش یک ضرورت برای موفقیت در درمان آسم می‌باشد. به عبارت دیگر اگر بخواهیم میزان موفقیت درکنترل حملات آسم را بالا ببریم، باید بتوانیم نظر بیمار را برای شرکت وی در فعالیت‌های ورزشی ترغیب نماییم. ورزش هم از طریق ایجاد هماهنگی بین سیستم قلبی عروقی و سیستم حرکتی و هم از طریق رفع اختلالات روانی و ایجاد حس اعتماد به نفس در بیمار باعث کنترل و کاهش حملات آسم خواهد شد. در ضمن فرد بیمار با کسب تجربه موفق در کنترل علائم حین ورزش، نسبت به کنترل بیماری آسم خود نیز امیدوارتر خواهد شد. هر چه شدت بیماری آسم بیشتر باشد، تأثیر ورزش در کنترل آن زیادتر خواهد بود و در بیماران با آسم خفیف تأثیر فعالیت ورزشی در کنترل بیماری در حد افراد سالم می‌باشد.

تمرین

برنامه باید با پیاده روی شروع شود و عضلات را برای تمرینات شدیدتر آینده آماده می کند. در ابتدا پیاده روی بالا و پایین پریدن، سپس تمرینهای با شدت بیشتر که مدت آن 10 تا 30 ثانیه با استراحت 30 تا 90 ثانیه ادامه می یابد.

نوع تمرینات

شرکت منظم یا متناوب در برنامه های بدنی به علاقه فرد بستگی دارد. اما بهتر است افراد آسمی را به فعالیتهای هوازی تشویق کنیم ( باید به سیستم قلبی تنفسی استرس تحریک وارد شود. ) در صورت امکان باید در دوران کودکی آموزش شنا ببیند، شنا نه تنها اثر آسم زای کمتری دارد بلکه اثر بسیار مثبتی بر افزایش حجم قلب و ریه دارد.

چه زمانی باید از انجام ورزش پرهیز کرد و یا آن را کاهش داد؟

اگر افراد آسمی قبل از تمرین دارو مصرف می کنند ولی هنوز علائم تنگی نفس را داشته باشد. نباید تمرینهای شدید انجام دهند. اگر چه بعضی از افراد آسمی متوجه شده اند که تمرین باعث گشاد شدن راههای تنفسی و بهبود تنفس می شود، اما در اغلب موارد تنگی برونشی بیشتر می شود .

افراد آسمی در صورت ایجاد (EIA) در حین فعالیت باید مشارکت در بازی و تمرین شدید را کاهش دهند.

گرم کردن مناسب و نوشیدن مایعات فراوان 

در بسیاری از موارد ما این توصیه ها را می شنویم و اغلب به آنها بی اعتنایی  میکنیم . عمل به توصیه های فوق مخصوصا" در افرادمبتلا به آسم ناشی از ورزش اهمیت دارد . مطالعات جدید نشان داده اند گرم کردن مناسب متشکل از حرکات کششی و فعالیت سبک قبل از ورزش ( هر چند به مدت کوتاه ) می تواند علائم ناشی از ورزش را تقلیل دهد . مرحله سرد کردن و بازگشت به حالت اولیه نیز از تغییر سریع حرارت هوا در راههای هوایی ممانعت نموده و از بروز علائم آسم بعد از ورزش پیشگیری می نماید . همچنین نشان داده شده که کم آبی بدن ، آسم را تشدیدمی کند. بنابراین توصیه اکید بر آن است که افراد مبتلا به آسم ناشی از ورزش قبل و درحین فعالیت از مایعات فراوان استفاده نمایند .

سردکردن

در پایان هر دوره تمرینی باید یک بخش برگشت به حال اولیه دنبال شود این حالت می تواند با انجام فعالیتهای ریتمیک ملایم پیاده روی تا بازگشت ضربان قلب به 20 ضربه بالاتر از سطح استراحت ادامه یابد.  
سرد کردن شامل تکرار تمرینهای کششی که در گرم کردن انجام شده است، می باشد.

آسم ناشی از ورزش بسیار شایع است  

بر اساس یک مطالعه ، حداقل یک ششم ورزشکاران آمریکایی شرکت کننده در المپیک ١٩٩٦ آتلانتا سابقه آسم یا دریافت داروهای ضد آسم را داشته اند . بنابراین با مراقبت و درمان مناسب آسم لزومی به منع افراد از شرکت در ورزشها یا فعالیت فیزیکی نیست .  
 

اجزای برنامه ورزشی 

1. نوع ورزش:

آسم ورزشی اغلب در ورزش های هوازی مستمر و طولانی که نیازمند تنفس عمیق و سریع هستند، ایجاد می شود. دو و میدانی، اسکی، صحرا نوردی و دوچرخه سواری در زمره این ورزش ها قرار دارند. فعالیت های بی هوازی متناوب کمتر باعث ایجاد حملات می گردند و بنابراین ترجیح داده می شوند. استفاده از تمرینات چرخه ای ( Circuit Training ) در این افراد مناسب است.  

2. شدت:

در مجموع هر چه شدت ورزش بیشتر باشد، برونکواسپاسم حاصله نیز وخیمتر خواهد بود. صرف تلاش با درصد بالای ظرفیت هوازی، بیشتر باعث بروز آسم ورزشی می گردد. 

3. مدت:

در بعضی از مطالعات مدت ورزش تا 1.5 ساعت بر بروز آسم ورزشی بی تأثیر گزارش شده است. با این توصیف تا یک نقطه خاص، شدت آسم ورزشی متناسب با طول مدت ورزش تغییر می کند، ولی بعضی از ورزشکاران در می یابند که در صورت ادامه فعالیت ورزشی، حتی بعد ازایجاد علائم می توانند برونکواسپاسم را پشت سر بگذارند. 
 
 

مراحل آسم ناشی از ورزش 

از نظر مراحل و سیر زمانی هم آسم ورزشی به سه رده طبقه بندی می گردد: 

1. فاز اولیه یا زود رس:

       به طور معمول 5 تا 15 دقیقه پس از فعالیت شدید آغاز شده و حدود 20 تا 60 دقیقه به طول می انجامد. به هر حال معمولاً علائم 10 تا 90 دقیقه پس از بروز، به صورت تدریجی و خود به خود فروکش می نمایند و ورزشکار می تواند به فعالیت های ورزشی خود ادامه دهد، هر چند در بعضی از بیماران ممکن است تابلوهای متفاوتی مانند ادامه علائم حتی پس از توقف ورزش و یا عود مجدد علائم در ساعت های بعد دیده شود. میزان و شدت علائم به میزان پارامترهای قابل اندازه گیری ریه بستگی دارد و با سنجش این پارامترها قابل پیش بینی می باشد. 

2. دوره مقاوم ( Refractory Period ) یا دوره معافیت از حمله ( Grace Period ):

       در بیماران با آسم ورزشی پس از فعالیت مختصر ورزشی اولیه یک انسداد نسبی در برونش ها و مجاری هوایی ایجاد می شود. این برونکو اسپاسم معمولاً کوتاه مدت بوده و به زودی برطرف می گردد، اما تا 1 الی 3 ساعت اثر پیشگیری کننده از بروز مجدد علائم خواهد داشت. در طی این مدت فرد علیرغم ادامه تحریک ناشی از ورزش، در برابر وقوع حمله بعدی مقاوم می باشد. 

3. فاز دیر رس ( Late Phase ):

       حمله ثانویه برونکواسپاسم است که اغلب شدت کمتری نسبت به حمله اولیه دارد و 4 تا 8 ساعت پس از ورزش ایجاد می شود. قریب به نیمی از کودکان و 40 درصد بزرگسالن دارای این واکنش تأخیری هستند. این واکنش اصولاً در راه های هوایی کوچک ایجاد می گردد. 

فاز دیر رس ظاهراً در اثر فعالیت واسطه های التهابی نظیر عامل کموتاکتیک ائوزینوفیلی دخیل در آنافیلاکسی ( ECF- A )، عامل فعال کننده پلاکت و لکو ترین ها ( LTC4, LTD4, LTE4 )  پدیدار می گردد. 

چه ورزش هایی جهت مبتلایان به آسم ورزشی بیشتر توصیه می شوند؟ 

به طور کلی ورزش های هوازی ( Aerobic ) نسبت به ورزش های بی هوازی ( Anaerobic ) بیشتر باعث ظهور حمله آسم ورزشی می شوند که علت آن نیاز بیشتر به تهویه در حین در حین فعالیت می باشد. 

بعضی از ورزش ها خطر بالاتری برای ایجاد علائم آسم ورزشی ایجاد می نمایند و بر این مبنا ورزش ها به دو دسته تقسیم می شوند: 

1. ورزش های آسموژنیک: این ورزش ها شامل دوی استقامت، دوچرخه سواری، بسکتبال، فوتبال آمریکایی، راگبی، هاکی روی یخ، اسکیت روی یخ و اسکی می باشند.

 

2. ورزش هایی که با خطر کمتر بروز آسم همراه هستند شامل شنا، شیرجه، دوی سرعت، بوکس، کاراته، تنیس، هندبال، راکت بال، ژیمناستیک، گلف، فوتبال، بیس بال، کشتی، اسکی داون هیل و واترپلو می باشند.

 

به علتی که کاملاً مشخص نمی باشد، ورزش های آبی عموماً کمتر آسموژنیک هستند که شاید علت آن استنشاق هوای مرطوب باشد که باعث تحریک کمتر مجاری هوایی فرد مستعد می شود. با این وجود گزارش های اخیر حاکی از آن هستند که محتوای کلرین استخرها ممکن است به شکل یک محرک شیمیایی برای ایجاد برونکواسپاسم در افراد حساس عمل کند، هر چند که میزان کلرین استخر در محدوده استاندارد بی خطر برای شنای تفریحی باشد. همچنین وقتی میزان شنا به بیش از 30 ساعت در هفته برسد ( خصوصاً اگر با مسابقات ورزشی همراه باشد ) بروز آسم ورزشی در شناگران بیشتر می شود که این احتمالاً به علت افزایش میزان آب وارد شده به برونش ها و ریه می باشد که به عنوان یک محرک عمل می کند. 

   بر اساس یافته های فوق، بعضی از محققین پیشنهاد نموده اند در ورزشکارانی که به فعالیت در رشته های با خطر بالای ظهور آسم می پردازند ( مانند اسکی روی یخ، اسکی سرعت، اسکی استقامتی )، غربالگری با استفاده از اسپیرومتری قبل و بعد از ورزش صورت پذیرد که این موضوع در فعالیت های حرفه ای ورزشی منطقی به نظر می رسد. 

   جدول زیر تقسیم بندی رشته های ورزشی بر مبنای قابلیت ایجاد آسم را نشان می دهد. 

   

شدیداً آسموژن	فعالیت هایی با قابلیت ایجاد آسم پایین
فعالیت های دارای تهویه دقیقه ای بالا بسکتبال دوچرخه سواری دوی استقامتی فوتبال فعالیت هایی که در هوای سرد و خشک انجام می شوند: اسکی ستقامتی هاکی روی یخ کوهنوردی سنگ نوردی در طبیعت	گلف ورزش های رزمی دوی سرعت شنا تنیس والیبال وزنه برداری کشتی

 

آسم و کوهنوردی 

ورزش کوهنوردی از جمله ورزش هایی است که نه تنها آسموژنیک نمی باشد، بلکه باعث کاهش شدت بیماری آسم می شود. این موضوع به دو علت می باشد; یکی غلظت کم هوا در ارتفاعات که سبب کاهش مقاومت مجاری هوایی می شود و دیگر غلظت پایین آلرژن ها در ارتفاعات بالا می باشد. در عین حال باید توجه داشت کاهش دمای هوا می تواند سبب بروز علائم آسم شود به همین دلیل استفاده از وسایل محافظتی برای گرم نمودن هوای استنشاقی برای بیماران آسماتیک توصیه می شود. 
 

نتیجه گیری:

پاسخ افراد آسمی به ورزش از شخصی به شخص دیگر در زمانهای مختلف متفاوت است، ولی به عنوان یک قاعده کلی، افراد آسمی باید در تمرینهای منظم و برنامه ورزشی با حداقل محدودیت شرکت کنند.

موفقیت آسمی ها در بالاترین سطوح ورزشی شاهدی بر فواید تمرین ها در غلبه بر ناتوانی آنها و تحریکی برای دیگران جهت پیش بینی فعالیتهای جسمانی و ورزشی در برنامه روزانه خود می باشد.  

منبع:http://www.iranmountainmedicine.blogfa.com