گروپی شاخه وانی هه ڵو

بیماریهای ارتفاع، پیشگیری و درمان:

بیماریهای ارتفاع، پیشگیری و درمان:

انجمن پزشکی کوهستان ایران: منطقه مرگ از ارتفاع 26 هزار فوتی (8000 متری) آغاز می شود؛ اما واکنشهای مرگبار در قبال ارتفاع منحصر به قلل مرتفع نمی باشد. این واکنشها در ارتفاعات متوسط تر هم ممکن است رخ دهند. باید به جهت جلوگیری از بروز مخاطراتی تهدید آمیز، آنها را بشناسیم و درمانشان کنیم.

بیماریهای ارتفاع یا کوه گرفتگی شامل 3 بیماری اصلی زیر است. این بیماریها مختص محیط کوهستان بوده و در محیط های دیگر مشاهده نمی شود:

1- بیماری حاد کوهستان (MOUNTAIN SICKNESS (A.M.S ACUTE

2- ورم مغزی ارتفاع بالا (HIGH ALTITUDE CEREBRAL EDEMA (H.A.C.E

3- ورم ریوی ارتفاع بالا (HIGH ALTITUDE PULMONARY EDEMA (H.A.P.E

مناطق مرتفع:

1- بلند: 1500 تا 3500 متر

2- خیلی بلند: 3500 تا 5500 متر

3- حد نهایی: بیش از 5500 متر

به این ترتیب افرادی که در مناطق بلند زندگی می کنند، تحمل بهتری نسبت به کسانی که در سطح دریا زندگی می کنند دارند.

علت مشکلات مناطق بلند، افت فشار بارومتریک و کاهش میزان اکسیژن می باشد و اگرچه درصد میزان اکسیژن تفاوتی نمی کند ولی هوا رقیق تر است و در نتیجه تعداد مولکولهای هر گازی، از جمله اکسیژن، کمتر.

پدیده های جبرانی: هم هوایی یا ACCLIMATIZATION، افزایش ضربان قلب، افزایش تعداد تنفس افزایش تعداد گلبول های قرمز، افزایش آنزیمهای برداشت کننده اکسیژن در ریه ها و بافت های دیگر، و افزایش جریان خون

این مکانیسم ها یک تا سه روز طول می کشد ولی افزایش گلبول های قرمز جزء مکانیسم های کند است که حداکثر حدود سه هفته بعد اثر آن حاصل می شود .

علائم عدم تطابق مناسب: تنفس تند، افزایش میزان ادرار، تنگی نفس در حین فعالیت، تنفس شبانه CHEYNE- STOKE OR PERIODIC . . . . .

علائم عدم تطابق مناسب: تنفس تند، افزایش میزان ادرار، تنگی نفس در حین فعالیت، تنفس شبانه CHEYNE- STOKE OR PERIODIC

علائم تطابق خوب: خواب خوب، اشتهای خوب، و عدم وجود علائم A.M.S

1- بیماری حاد کوهستان: (A.M.S )

به عنوان ابتدای طیف بیماریهای کوهستان شناخته می شود.. بیماری ارتفاع حتی در ارتفاع 6500 فوتی (2000 متری) هم ممکن است بروز کند. اما معمولاً در بالای ارتفاع 8 هزار فوتی (2500 متری) خود را نشان می دهد. در ارتفاع 5000 متر تا 25% مشاهده شده است.

تقریباً بیش از 60 درصد کوهنوردان در ارتفاعات بالای 2500 متر دچار آن می شوند که در صورت بی توجهی منجر به ورم ریوی (H.A.C.E) یا ورم مغزی (H.A.P.E) و در نهایت مرگ می شود.

زمان بروز آن 6 تا 12 ساعت از رسیدن به ارتفاع مورد نظر است و بعد از 1 تا 3 روز اقامت در آن ارتفاع بهبودی حاصل می شود (اگر به ارتفاع بالاتر صعود نکند) و در صورت صعود تشدید می شود. غیرقابل پیش بینی است که در چه فردی بروز کند ولی می توان حدس زد که سرعت صعود و میزان ارتفاع کسب شده در طی دوره صعود 2-1 روز قبل، بسیار مهم و تعیین کننده است.

بیماری ارتفاع یا کوه گرفتگی عارضه ای است که بر اثر کم شدن فشار اکسیژن در ارتفاعات بالا ایجاد می شود و در کوه نوردان در نتیجه صعود نسبتا سریع به ارتفاعات زیاد روی می دهد.

بیماری ارتفاع شامل وضعیت های مختلفی است که شایعترین آن بیماری کوه حاد (A.M.S) است. ممکن است به دنبال آن دو وضعیت بحرانی تر رخ دهد: ورم ریوی ناشی از ارتفاع زیاد (HPAE) یا ورم مغزی ناشی از ارتفاع زیاد (HACE).

علت دقیق بیماری ارتفاع نامشخص است هر چند محققان معتقدند که اکسیژن ناکافی می تواند عملکرد پمپ های سدیم واقع در دیواره های سلولی را دچار اختلال سازد. در غیاب اکسیژن کافی این پمپ ها باعث افزایش میزان سدیم داخل سلول می شود.در نتیجه ،آب اضافی به سلول ها وارد می شود و منجر به تورم سلولی یا ادم می شود ، وضعیتی که به ویژه در ریه ها و پیرامون مغز خطرناک می باشد.

علائم A.M.S:

سردرد که بارزترین علامت آن است؛ به همراه تهوع، استفراغ، بی اشتهایی، ناتوانی در خواب، خستگی و ضعف، گیجی و منگی، حواس پرتی، اختلال حرکتی ضعیف، درد و ضعف عضلانی

طبق تعریف انجمن بین المللی سردرد، سردرد ناشی از ارتفاع به سردردی گفته می شود که 24 ساعت پس از صعود یکباره به ارتفاع بالای 3000 متر، حداقل با یکی از نشانه هایی که در ارتفاعات وجود دارد همراه باشد.

اما طبق نظریه Silber و Sonnenberg پنج ویژگی در کنار هم باید وجود داشته باشد تا سردرد ناشی ازارتفاع شناخته شود:

1- کوهنورد ظرف 24 ساعت یکباره تغییر ارتفاعی بالاتر از 2500 متر داشته باشد.

2- تشدید سردرد کمتر از 24 ساعت طول بکشد.

3- دو طرفه و مبهم و فشاری باشد.

4- سرفه و فعالیت های بدنی آن را تشدید کند.

5- فرد سابقه قبلی داشته باشد.

موارد زیر نیز از علائم AMS می باشند:

* جمجمه ضربان دار. اگر پس از مصرف آب، ضربان متوقف نشود، محتملاً علت آن عدم اکسیژن کافی می باشد. دکتر توماس دانیز ، پزشکی که تخصصش پزشکی کوهستان است، می گوید: «ادامه صعود در صورت سردرد مداوم می تواند باعث بروز مشکلات جدی تری شود.»

* مشکل دید. دوبینی، تاری دید و کاهش بینایی ممکن است در ارتفاع بروز یابند و معمولاً بدون بر جا گذاشتن آسیب جدی از بین می روند. افراد عینکی می بایست از لنزهای با قابلیت عبور گاز استفاده نمایند.

* قضاوت و تصمیم گیری ناصحیح. هنگامی که دوست شما تصمیم به جا گذاشتن دستکشهایش قبل از صعود نهایی قله می گیرد، در برابر او ایستادگی کنید و مجبورش کنید که پایین برود. افرادی که اکسیژن رسانی به مغزشان مختل شده باشد، تصمیمات احمقانه ای می گیرند و موقعیت خطرناک را به زحمت درک می کنند.

* انکار. متاسفانه انکار خیلی شایع است. فردی که 8 ساعت صعود سخت داشته ابراز می کند که اصلا خسته نیست ولی با این حال هیچ میلی هم به غذا ندارد. بیماری حاد کوهستان در افرادی که گروهی صعود می کنند بیشتر دیده می شود زیرا افراد نمی خواهند جلوی سایر اعضاء ضعیف جلوه کنند یا اینکه مزاحم سایر افراد در صعود شوند. بنابراین به صعود ادامه داده و مشکلاتشان تشدید می شود .

پیشگیری از A.M.S :

صعود مرحله ای برای ارتفاعات بالاتر از 3000 متر

توقف یک روزه در ارتفاع 2000 متری

محل خواب نباید بیش از 300 متر از شب قبل، بالاتر باشد .

برای هر 1000 متر، یک روز استراحت یا خواب در ارتفاع مشابه در نظر گرفته شود .

همچنین صعود در ساعات اولیه روز نیز ابتدا به AMS را کاهش می دهد.

متاسفانه در بسیاری از موارد این شرایط قابل انجام نیست.

بنابراین به عنوان راه حل: کار در ارتفاع بالا و خواب در ارتفاع پایین پیشنهاد می شود. یعنی اقدام به صعود کرده، ارتفاع بالا را لمس نموده و سپس به محل خواب قبلی برگشت نمایند.

* درصورت بروز علائم، حتماً می بایست از صعود بیشتر خودداری شود.

درمان:

- درمان غیردارویی: نزول (به جایی که قبلا فرد استراحت نموده و حال مساعدی داشته است) و استراحت

- درمان دارویی: استازولاماید ACETAZOLAMIDE، استازولید (از تاثیرات جانبی این قرصها در مورد بعضی از افراد، احساس سرد و بی حس شدن و تا حدی سوزن سوزن شدن نوک انگشتان دست می باشد)، ایبوپروفن، دگزامتازون، اکسیژن

و از همه مهمتر: عدم صعود بیشتر

افراد مبتلا به AMS برای جبران آب از دست رفته باید آب بیشتری بخورند، اما نباید نمک اضافی بخورند.

AMS (بیماری ارتفاع یا کوه گرفتگی) به طور معمول، ظرف 24 تا 48 ساعت، با سازش بدن با فشار اکسیژن پایین از بین می رود.

2- بیماری ورم مغزی ارتفاع بالا (H.A.C.E)

این بیماری وجود مایع بیش از حد در داخل و اطراف بافت مغز است. در حقیقت فرم شدید A.M.S است و به طور معمول قبل از آن علائم A.M.S. وجود دارد ولی گاهی ممکن است بدون هیچ گونه علائم بیماری حاد کوهستان مبتلا به H.A.C.E شویم.

علائم:

بیماری ارتفاع جدی می تواند به ورم مغزی منجر شود. ورم مغز باعث می شود که افراد همانند افراد مست عمل کنند. این مشکل در صورت عدم درمان، مرگبار است. دانیز می گوید: «تقریباً تمامی قربانیان ادم مغزی علائم بیماری ارتفاع را دارند اما به صعود ادامه می دهند.»

علاوه بر سایر علائم A.M.S، دو علامت خیلی مشخص دارد:

1- اختلالات روحی و روانی (ممکن است به دلیل سرما و باد امکان ارزیابی دقیق نباشد.)

2- اختلالات تعادلی و راه رفتن (راه رفتن پاشنه - پنجه) که در شب تشدید می شود، چون تنفس شبانه نامنظم تر و غیر ارادی است.

پیشگیری: همان موارد گفته شده برای A.M.S. در اینجا هم کاربرد دارد.

درمان: یک اورژانس واقعی است و بیمار در صورت عدم رسیدگی ظرف چند ساعت فوت می کند. درمان اصلی شامل فرود و نزول است.

بیمار حداقل می بایست به مقدار 600 متر ارتفاع کم نماید یا به محلی منتقل شود که در آن بدون علامت بوده و شب راحت خوابیده است.

سایر درمان های پیشنهادی، کمکی هستند و سبب می شوند که حال بیمار کمی مساعد شده و بتواند احتمالا پایین برود و وقت اضافی در اختیار ما قرار دهد تا بتوانیم اقدامات لازم را انجام دهیم .

این درمان ها شامل: دگزامتازون، اکسیژن (اکسیژن اضافی و تنظیم فشار هوا در یک اتاق یا کیسه ای بزرگ نیز می تواند مفید باشد)، و استفاده از گامو بگ GAMMOW BAG است که حدودا 600 تا 1000 متر کاهش ارتفاع دروغین حاصل می کند.

3- ورم ریوی ارتفاع بالا: (H.A.P.E )

فشار خون در ریه ها افزایش می یابد و سلول های متورم و مویرگ های تراوا به مایعات و سلول های خونی قرمز اجازه می دهند تا وارد کیسه های هوایی ریه ها شوند که مانع انتقال اکسیژن می شوند. علایم مشخص کننده HACE شامل تلوتلو خوردن ، گیجی و توهم است .

ادم ریوی همانند ادم مغزی، به هنگام شب اتفاق می افتد و نیاز به فرود سریع جهت نجات مصدوم می باشد.

** ممکن است فرد در حال استراحت کاملآ سرحال باشد ولی به محض کوچکترین فعالیتی علائم پدیدار می شود. گاهی به غلط با ذات الریه یا سرما خوردگی شدید اشتباه شده و با درمان غلط باعث مرگ فرد می شود. همراه با این حالت ممکن است A.M.S. یا H.A.C.E نیز وجود داشته باشد.

علائم و نشانه ها: به صورت ترکیبی از موارد زیر است:

1- تنگی نفس در استراحت

2- سرفه، همراه با خلط کف آلود یا خونی

3- ضعف کلی و عملکرد بدنی ضعیف

4- فشار روی قفسه سینه

5- تنفس صدا دار (قل قل یا خس خس)

6- سیاهی لب ها و نوک انگشتان

7- تندی تنفس وضربان قلب

8- تب

*** 9- خستگی شدید و عدم تحمل فعالیت (مهترین علامت است و برای خود فرد و دوستان او کاملا قابل تشخیص است)

پیشگیری: صعود مرحله ای و استفاده از داروی نیفیدیپین

درمان: متاسفانه در صورت عدم اقدام فوری، مرگ خیلی سریع اتفاق می افتد. درمان اصلی در اینجا نیز شامل نزول و فرود است.