گرمازدگی و راه های درمان آن:

گرمازدگی و راه های درمان آن:

گردآوری: دکتر حمید مساعدیان

انجمن پزشکی کوهستان ایران: فصل تابستان است و مشکل گرمازدگی بیشتر کوهنوردان را تهدید می کند. عدم رعایت شرایطی در ورزش کوهنوردی در این فصل احتمال گرمازدگی را خصوصا در اطفال و سالمندان تشدید می کند. امیدواریم با رعایت راهکارهای ذیل از بروز این مشکل اورژانس پزشکی پیشگیری نماییم:

درجات گرمازدگی:

۱- گرمازدگی خفیف :

این حالت وقتی پیش می آید که فردی به مدت طولانی در معرض حرارتی به نسبت بالا قرار گیرد.
علایم آن اغلب به صورت گرفتگی عضلانی، خستگی مفرط و گاهی سرگیجه و غش است .
کمک های اولیه :
۱- مصدوم را به محل خنکی منتقل سازید.
۲- به مصدوم محلول ORS یا محلول آب و نمک و شکر (۱ قاشق چایخوری نمک با ۸ قاشق چایخوری شکر در یک لیتر آب) بدهید.
۳- عضلات گرفته گرمازده را ماساژ دهید.
۴- هوله مرطوب روی پیشانی و عضلات گرفتار مصدوم قرار دهید.
۵- اگر علایم بهبود نیافت یا وخیم تر شد مصدوم را به مرکز درمانی منتقل کنید.
۶- بیمار باید استراحت نماید و در صورت لزوم از پنکه برای خنک کردن او استفاده شود.

۲- گرمازدگی متوسط : . . .

این حالت به علت قرار گرفتن فرد در معرض گرمای زیاد و فعالیت بدنی شدید در محیط، مثل: ملاحان، کشاورزان، آتش نشان ها، پیش می آید.
علایم به صورت: سرگیجه و عدم هوشیاری است و به دنبال آن پوست رنگ پریده می شود.
سایر علایم به صورت تنفس سریع و سطحی، نبض ضعیف، ضعف و تعریق بدن می باشد.
کمک های اولیه
۱- باید وی را به مکانی خنک مثل زیرسایه بان یا اتاق برده ، لباس های وی را از بدن خارج نمود .
۲- مصدوم را وادار به دراز کشیدن کرده و پاهای او را بالا آورید .
۳- به وسیله پارچه مرطوب و باد زدن و یا هر وسیله دیگر مصدوم را خنک کنید .
از روش های متداول برای خنک کردن فرد گرمازده استفاده از یک ملحفه نازک مرطوب است بهتر است ابتدا ملحفه را خیس کرده و روی بدن وی کشیده و هر چند دقیقه یکبار ملحفه را مرطوب کرده و یا تکان دادن ملحفه مرطوب موجب پائین آمدن دمای بیمار شوید تا بتدریج بدن فرد گرما زده خنک شود .
۴- به مصدوم محلول ORS یا محلول آب و نمک و شکر بدهید. ( مشروط بر اینکه هوشیار بوده و استفراغ نکند)
۵- به هنگام ضرورت باید از کپسول اکسیژن استفاده نمود و در نبود اکسیژن ، اگر لازم شد به مریض تنفس مصنوعی بدهید .
۶- همواره در این مواقع که با فرد گرما زده روبرو هستید توجه داشته باشید که استفاده از داروهای تب بر در اینگونه موارد هیچگونه اثری نمی گذارد چرا که در این افراد سیستم تنظیم مرکزی دما مشکلی ندارد و در واقع بالا بودن دمای بدن ناشی از محیط است.
۷- و پس از انجام اقدامات اولیه میبایست در صورت عدم بهبودی فرد گرمازده او را سریعا به مرکز درمانی منتقل سازید

۳- گرمازدگی شدید :
این حالت بسیار خطرناک است بیشتر در روزهای گرم و مرطوب اتفاق می افتد .
علایم :
قیافه گرمازده، تب دار بوده، پوست گرم و خشک و تنفس سطحی و نبض ضعیف می شود . درجه حرارت بدن مصدوم افزایش یافته، کاهش هوشیاری و احتمالا اغما و تشنج نیز جزو سایر علایم است. اقدامات اولیه :
۱- همه لباس های مصدوم را درآورده و او را در حوله یا پارچه مرطوب قرار دهید .
می توان مصدوم را داخل وان یا لگن آب سرد قرار داد .(مواظب باشید مصدوم غرق نشود) در مواقع حاد با تجویز و نظارت پزشک می توان از قرار دادن کیسه های یخ در کشاله ران زیر بغل زانو مچ دست و پا نیز استفاده کرد.
۲- اگر مریض در شوک است شوک را درمان کنید.
۳- در صورت داشتن امکانات استحمام توجه کنید که استحمام با آب سرد ممکن است سبب شوک و مرگ بیمارشود ، لذا بهتر است با آبی که ۲ تا ۳ درجه خنک تر از دمای بدن بیمار باشد بیمار را خنک کرد تا وقتی که دمای بدن او به ۳۹ درجه سانتیگراد برسد به این نکته توجه داشته باشید که از گذاشتن بیمار در وان یخ بدون دستور مستقیم پزشک خودداری کنید !
۴- در این مواقع باید به بیمار مایعات خنک خورانده شود تا دمای بدن وی به حدود دمای طبیعی برسد .
توجه داشته باشید تا پائین آمدن دمای بدن ، مرطوب کردن ملحفه و بدن را می باید ادامه داده و پس از انجام کمک های اولیه حتما باید فرد مصدوم را به مرکز فوریت های پزشکی رساند .

برای پیشگیری از گرمازدگی به ویژه در افراد مستعد مانند کودکان ، سالمندان و افراد چاق باید به نکاتی توجه کرد که می توان به موارد زیر اشاره کرد.

پوشش افراد در گرمازدگی آنان بسیار تاثیرگذار است .
استفاده از لباس های زنگ روشن و به ویژه پنبه ای می تواند در حفاظت از جان شما موثر باشد .

از پوشیدن لباس های تنگ و یا دارای الیاف مصنوعی جدا خوداری و سعی کنید تا می توانید از پوشیدن لباس های تیره خوداری کنید.

از پوشیدن لباس های ضخیم و غیرقابل نفود در فصل گرما که مانع تبخیر عرق و دفع گرما می شود جدا خودداری نمائید.

نوشیدن را هرگز فراموش نکنید و در زمان فعالیت شدید بدنی به قدر کافی مایعات بنوشید .

باید توجه کرد که اگر مجبور به فعالیت سنگین در شرایط آب و هوایی گرم و مرطوب به مدت طولانی هستید باید دارای برنامه پیشگیری از گرمازدگی باشید.

توجه داشته باشید در کارهایی که افراد در معرض گرمای مستقیم و یا تابش نور آفتاب قرار دارند همچون ، کارگاه های ساختمانی و یا فعالیت های ورزشی گروهی ، گرمازده شدن یکی از افراد به معنای هشدار جدی به دیگران است.

داروهایی که فرد را مستعد گرمازدگی می کند باید با نظر پزشک معالج با داروهای دیگری جایگزین شود یا به طور مناسب از آن ها استفاده شود .

بهترین نوشیدنی بی گمان آب است و بهتر است همواره قبل از احساس تشنگی آب نوشید .

توجه داشته باشید برای افرادی که دارای فعالیت های سنگین بدنی هستند توصیه می شود که در برنامه غذایی خود از نمک و شکر و لیموی تازه به طور متناوب استفاده کنند.

منتظر تشنگی نباشید به یاد داشته باشید انسان زمانی احساس تشنگی می کند که آب بدنش کم شده باشد.

از پوشیدن لباس زیاد به خصوص لباس تنگ و ورزش شدید در هوای گرم و مرطوب خودداری کنید.

تا حد امکان سعی کنید بین ساعات ۱۰صبح تا سه بعدازظهر بیرون نروید و در مکان های سرپوشیده بسر ببرید و فعالیت های بدنی شدید را به ساعات صبح و بعداز ظهر محدود کنید.

در هوای گرم تابستان از مایعات و آب میوه زیاد استفاده کنید و از مصرف قهوه ، چای و انواع نوشابه خودداری کنید زیرا این مواد باعث از بین رفتن بیشتر آب بدن می شوند.

استفاده از سبزی ها و میوه ها را درتابستان به جای غذاهای پرچرب و دیر هضم یا دارای پروتئین بالا در برنامه غذایی خود قرار دهید مصرف میوه ها و سبزی های سرشار از پتاسیم کمک می کند تا بدنتان خودش را با گرما تطبیق دهد.

تا حد امکان از کلاه و یا چتر استفاده کنید .

با نوشیدن خاکشیر یخ زده با شربت آبلیمو خود را در قبال گرمازدگی محافظت کنید زیرا خاکشیر دارای ماده ای ضد میکروبی است که در هوای سرد؛ پایدار و فعال می شود خاکشیر باید به شکل یخ زده یا همراه با خرده یخ مصرف شود ؛ در غیر این صورت اسهال آور است

باتوجه به گرمی و آلودگی هوا؛ مصرف آب لیمو نیز به علت داشتن ویتامین C که خاصیت ضدعفونی کننده دارد؛ توصیه می شود و بهتر است هر دو روز یک بار یک لیمو با آب مصرف کنید.

بیمار گرمازده ای که به درد و گرفتگی عضلانی دچار است پوستش خنک و مرطوب و فشارخونش پایین می آید درمان وی ماساژ نیست بلکه دادن آب و نمک به وی مهم است چرا که گرفتگی عضلانی بیشتر در عضلات بازو؛ ران و شکم به خاطر خروج بیش از حد نمک در حین تعریق شدید یا کاهش جذب نمک به وجود می آید.

شخص گرمازده را به یک اتاق خنک ببرید ؛ وی را وادار کنید تا دراز بکشد ؛ پاهایش را بالا و سرش را پایین بیاورد تا جریان خون کافی به مغزش برسد و به بیمار هر ۱۵ دقیقه یک بار در چهار نوبت نصف لیوان آب و نمک بدهید و اگر بیمار استفراغ کرد؛ سریع وی را به بیمارستان برسانید تا سرم تجویز شود.

افرادی را که در معرض خطر بیشتر ابتلا به بیماری های ناشی از گرما قرار دارند از جمله کودکان ؛ شهروندان مسن و افرادی که از نظر ذهنی و فیزیکی بیمار هستند ( به ویژه آن هایی که چاق هستند؛ بیماری قلبی دارند و یا به فشار خون بالا مبتلا هستند) مراقبت بیشتری داشته باشید.

مردان بیش از زنان مستعد ابتلای به گرمازدگی هستند علت این امر عرق کردن بیشتر مردان و همچنین از دست دادن سریع تر آب بدن در مقایسه با زنان است. 

منبع:http://www.iranmountainmedicine.blogfa.com